به گزارش بیداربورس یک کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه قراردادهای اختیار معامله در بورس تهران بین سهامداران و حتی فعالان حرفه‌ای‌تر بازار سرمایه آنطور که باید شناخته شده نیست،  گفت: عدم شناخت لازم سهامداران از قراردادهای اختیار معامله، ناشی از آموزش‌های ناکافی سهامداران و معرفی نشدن مزیت‌های قرارداد اختیار معامله است.

احمد کنار افزود: متاسفانه همه کارگزاری‌ها این ابزار معاملاتی را در اختیار سهامداران قرار نمی‌دهند و تنها تعداد خاصی از کارگزاری‌ها در این زمینه فعال هستند و مهمتر آنکه افراد برای فعالیت در قراردادهای اختیار معامله نیاز به یک کد معاملاتی جداگانه دارند.

وی با اشاره به اینکه پیچیدگی‌هایی در قراردادهای اختیار معامله وجود دارد، عنوان کرد: این پیچیدگی‌ها در زمینه روش بازکردن موقعیت، روش تسویه و اعمال قراردادها و همچنین محاسبه و زیان قراردادها است که باعث استفاده کمتر از این ابزار معاملاتی می‌شود. البته در سال‌های اخیر شاهد رشد تدریجی بازار اختیار معامله بودیم و به طور قطع در آینده هم این ابزار، سهم بیشتری از بازار را از آن خود خواهد کرد.

به گفته این کارشناس بازار سرمایه؛ به طور کلی اختیار معامله قراردادی است بین خریدار و فروشنده که براساس آن خریدار قرارداد، حق (نه الزام و تعهد) دارد که مقدار معینی از دارایی مندرج در قرارداد را با قیمت معین و در زمانی مشخص بخرد یا بفروشد. چنانچه از این تعریف پیدا است، خریدار در اعمال حق خود مختار است و به عبارت دیگر هیچ تعهد و الزامی ندارد و برای خرید این حق مبلغ مشخصی را به فروشنده پرداخت می‌کند. فروشنده نیز در ازای دریافت این مبلغ متعهد می‌شود که هر زمان خریدار درخواست کند آن دارایی مشخص را به وی بفروشد یا از وی بخرد.

وی اضافه کرد: فروشنده در این قرارداد متعهد است، برای جلوگیری از امتناع از انجام قرارداد، وجه تضمینی را نزد کارگزار بورس یا اتاق پایاپای قرار می‌دهد.

*موقعیت‌های قرارداد اختیار معامله

کنار، با بیان اینکه در اختیار معامله چهار موقعیت وجود دارد، اظهار کرد: یکی از این موقعیت‌ها «خرید اختیار خرید» است که دارنده این موقعیت حق دارد مقدار مشخصی از دارایی مبنا را به قیمت مشخص در تاریخ سررسید که در مشخصات قرارداد است را خرید کند. دارنده این موقعیت از افزایش قیمت‌ها تا تاریخ سررسید سود خواهد برد.

وی ادامه داد: موقعیت دوم، «فروش اختیار خرید» است که فروشنده در این اختیار به فروش تعداد معینی از دارایی پایه در تاریخ سررسید و به قیمت مشخص به خریدار متعهد است. دارندگان این موقعیت از کاهش قیمت‌ها سود خواهند برد. آنها پیش بینی می‌کنند که قیمت سهام تا سررسید روند نزولی داشته و یا به قیمت اعمال برسد.

این کارشناس به موقعیت سوم اشاره کرد و گفت: «خرید اختیار فروش» از دیگر موقعیت‌ها است به طوری که خریدار این قرارداد حق دارد که تعداد مشخصی از دارایی را به قیمت مشخص در تاریخ سررسید به فروشنده اختیار، بفروشد. در این حالت خریدار در صورتی سود خواهد برد که پیش بینی کند قیمت دارایی پایه در تاریخ سررسید کمتر از قیمت اعمال باشد.

وی به موقعیت چهارم اشاره کرد و افزود: «فروش اختیار فروش» نوع چهارم آن است و دارنده آن تعهد می‌کند که تعداد مشخصی از دارایی را در تاریخ سررسید و به مبلغ معین از خریدار این اختیار، بخرد.

*سود و زیان خریدار و فروشنده چگونه محاسبه می‌شود؟

کنار درباره محاسبه سود و زیان خریدار و فروشنده گفت: در معاملات اختیار معامله با دو گروه خریداران و فروشندگان طرف هستیم. هر دو گروه می‌توانند اختیار خرید یا فروش را در اختیار داشته باشند. سود خریداران اختیار معامله (خرید دارایی یا فروش آن فرقی ندارد) نامحدود است، و میزان زیان همان مقدار مبلغی است که در ابتدا در برابر خرید حق اختیار پرداخت کرده‌اند.

وی گفت: سود فروشندگان اختیار معامله (فروش دارایی یا خرید آن فرقی ندارد) محدود است. در واقع همان میزانی است که در ابتدا در ازای اعطای حق اختیار از خریدار دریافت کرده اند، اما اگر نتوانند پیش بینی خوبی از آینده داشته باشند ممکن است متحمل ضرر بسیار زیادی شوند.

*مزایای قراردادهای اختیار معامله

این کارشناس درباره مزایای قراردادهای اختیار معامله بیان کرد: قراردادهای اختیار معامله این فرصت را برای سرمایه گذاران فراهم می‌کنند که یک وضعیت را با نقدینگی کمتری مدیریت کنند و این ویژگی باعث می‌شود سود یا زیان معاملات در یک دوره زمانی نسبت به آورده مشتری - قیمت اختیار پرداخت شده توسط خریدار چند برابر باشد.

وی در ادامه تصریح کرد: با خرید قرارداد اختیار معامله یک دارایی پایه به جای دارایی، ریسک کاهش یافته و زیان شخص خریدار برابر با میزان مبلغی است که برای خرید اختیار معامله پرداخت می‌کند.

به گفته کنار؛ با فروش اختیار معامله، سودی متفاوت از دیگران می‌توان کسب کرد یعنی سود خود را محدود به روند قیمت‌ها و سود هر سهم نمی‌کنیم. این سود همان مبلغ فروش اختیار در تاریخ معامله است.

وی افزود: کسب سود از نوسانات قیمت بدون نیاز به داشتن دارایی پایه، استفاده از مزیت زمانی جهت تصمیمات آتی و متنوع سازی سبد سرمایه‌گذاری از دیگر مزایا به شمار می‌رود.

این کارشناس عنوان کرد: همواره قراردادهای اختیار معامله روی یک دارایی پایه تعریف می‌شوند. در حال حاضر در بازار بورس تهران بر روی ۳۴ نماد، قراردادهای اختیار معامله راه اندازی شده به طوری‌که روی نمادهایی چون خودرو، پالایشی و بانکی قراردادهای اختیار معامله راه اندازی شده است و هچنین در بورس کالا روی سکه طلا و زعفران نگین هم این قراردادها وجود دارد.

کنار گفت: روی هر دارایی پایه که قراردادهای اختیار معامله برای آنها راه اندازی شده، ۸ قیمت اعمال متفاوت و روی هر دارایی پایه یک یا دو تاریخ سررسید وجود دارد. بنابراین، با توجه به شرایط حاضر، میدان وسیعی برای معامله‌گر به وجود می آید که استراتژی معاملاتی خود را پایه‌ریزی کند و این یکی از فرصت‌ها و مزیت‌های بزرگ قراردادهای اختیار معامله است که بر روی یک دارایی پایه یا روی یک سهم مشخص حالت های مختلف معاملاتی قراردادهای اختیار معامله می تواند وجود داشته باشد.

این کارشناس تاکید کرد: سهامداران باید شناخت بیشتر و تحلیل دقیق‌تری از دارایی‌های پایه داشته باشند زیرا این ابزار معاملاتی ابزاری برای مدیریت ریسک است.